Skarby karpackich łąk – ostrożeń łąkowy

Ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare)

Gatunek ten można spotkać na otwartych, wilgotnych siedliskach o żyznych, próchnicznych glebach – m.in. na łąkach, torfowiskach, nad brzegami potoków i rzek. Tworzy własny zespół łąk ostrożeniowych (Cirsietum rivularis). Kwitnące łany ostrożenia można obserwować od maja do lipca.

Ostrożeń łąkowy na łące w Beskidzie Sądeckim (fot. N. Tokarczyk 2017)

Ostrożeń łąkowy jest ciekawym gatunkiem z etnobotanicznego punktu widzenia. Adam Szary podaje, że starożytni Grecy stosowali ostrożenie do leczenia żylaków, a ich łacińska nazwa pochodzi od greckiego słowa kirsos, oznaczającego żylaki.

Ostrożeń łąkowy na łące w Beskidzie Średnim (fot. N. Tokarczyk 2017)

Z kolei według Łukasza Łuczaja w polskich Karpatach aż do XIX wieku ostrożeń łąkowy był pospolicie jedzony na przednówku lub w czasach głodu. Miał nawet swoją ludową nazwę – szczerbacz. Liście zebrane wczesną wiosną siekano drobno i gotowano. Podawano z omastą lub ziemniakami. Gotowano go także w zupie z zieleniny, zwanej szabaga. Jako pokarm ostrożeń służył mieszkańcom Karpat także w czasie okupacji.

Płat łąki ostrożeniowej na polanie Rybna w Babiogórskim Parku Narodowym (fot. N. Tokarczyk, 2015)

Źródła informacji:

Łuczaj Ł., 2008. Zapomniane dzikie rośliny jadalne polskich Karpat: czyściec błotny (Stachys palustris), paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) i ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare) [w:] Ł. Łuczaj (red.), Dzikie rośliny jadalne – zapomniany potencjał przyrody. Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach, s. 183-199.

Szary A., 2015. Tajemnice bieszczadzkich roślin wczoraj i dziś, Wyd. Carpathia, Rzeszów.