Skarby karpackich łąk – goryczka żółta

Goryczka żółta (Gentiana lutea)

Jest to kolejny gatunek goryczki, który występuje na karpackich łąkach – niestety nie w Polsce. Można ją spotkać natomiast w Ukraińskich Karpatach Wschodnich. Kiedyś w sporych ilościach rosła także na Babiej Górze, jednak była tam gatunkiem introdukowanym. Jej uprawą zajmowała się w latach 60. XX wieku Stacja Badań Roślin Leczniczych PAN.

Goryczka żółta zaliczana jest do gatunków długowiecznych. Jej rozwój trwa bardzo długo – zakwita dopiero po 10-15 latach od pojawienia się różyczki przyziemnych liści.

Goryczka żółta – szkic z Koehler's Medizinal-Pflanzen (1887) oraz żywe okazy z parku narodowego Beskidy Skolskie (fot. N. Tokarczyk, 2016)

Historia używania goryczki żółtej jest bogata. Stosowano ją w leczeniu chorób żołądkowych, wątroby, płuc, reumatyzmu, anemii, ran ropnych. W Zielniku czarodziejskim Józefa Rostafińskiego możemy przeczytać, że goryczka "tak silną ma moc spajania ran, że gdyby korzenie było włożone w garniec, w którym mięso wre, tedy sztuki onego mięsa zrostą się". Szczególne znacznie przypisywano jej na Huculszczyźnie, gdzie zwano ją dżyndżurą lub skusiwnykom i wierzono, że leczy niemal wszystkie choroby.

Z długich korzeni i kłączy goryczki żółtej do dziś produkuje się różnego rodzaju specyfiki lecznicze. Łukasz Łuczaj podaje, że korzeń goryczki używany był niegdyś zamiast chmielu do piwa.

Goryczka żółta (fot. N. Tokarczyk, 2016) 

Źródła informacji:

Łuczaj Ł., 2004. Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. Chemigrafia, Krosno.

Rostafiński J., 1893. Zielnik czarodziejski to jest zbiór przesądów o roślinach. Akademia Umiejętności, Kraków.

Styczyński M., 2012. Zielnik podróżny. Rośliny w tradycji Karpat i Bałkanów. Wyd. Ruthenus, Krosno.

Szot-Radziszewska E., 2007. Lecznictwo ludowe Ukraińców na przełomie XIX i XX wieku. Analecta 16(1-2), 69-107.